تپه حصار، یادگار تمدن 6000 ساله ایران - وبلاگ مستر

به گزارش وبلاگ مستر، سایت باستان شناسی تپه حصار

تپه حصار در دو کیلومتری شهر دامغان نهاده شده است و در استان سمنان واقع شده است. آنالیز های باستان شناسی بیان گر آن است که قدمت تمدن در این تپه قدیمی به اواسط هزاره پنجم قبل از میلاد مسیح بازمیگردد و تا 1700 قبل از میلاد مسیح نیز زندگی در آن جریان داشته است اما از آن موقع به بعد خالی از سکنه شده و دیگر کسی در آن زندگی نکرده است. این تپه از سال 1930 میلادی مورد کاوش نهاده شد وهنور بعضی از رازهای آن پنهان مانده است. برای آشنایی بیشتر با این تپه تاریخی با خبرنگاران همراه شوید.

شروع کاوش در تپه حصار

در دهه 1930 میلادی دکتر اشمیت باستان شناسی آلمانی تپه حاصر را کاوش مرد و کشفیات ارزشمندی در آن به دست آورد. یکی از مهم ترین دستاوردهای او کشف قلعه ای بود که شواهد آن نشان می داد این محوطه به وسیله افرادی به آتش کشیده شده است. در میان بقایای سوخته این قلعه اجساد مثله شده ای کشف شد که بعدها اشمیت دریافت با تهاجم نخستین پدید آورندگان عصر آهن در ایران به طرز وحشیانه قطعه قطعه شده اند. اگر چه او کاوش را نیمه کاره گذاشت و قلعه را زیر خاک مدفون کرد اما با توسعه کشاورزی بخشی از آن ها نابود شده اند.

تپه حصار در دوره دیگر در سال های 1355 و 1373 مجدد مورد آنالیز باستان شناسان نهاده شد. در این حفاری ها سه طبقه اصلی حفاری شد که هر طبقه شامل چند لایه باستانی می باشد. در ادامه به آنالیز مختصر این سه لایه می پردازیم.

حصار یک

قدمت این دوره به بین سال های 4200 تا 3500 قبل از میلاد مسیح باز می گردد و معرف اولین ساکنان منطقه می باشد. سفال حصار یک سفالی نخودی رنگ است که احتمالا از سیلک 2 یا چشمه علی مشتق شده و به تدریج تحت نفوذ سفال های نخودی رنگ نهاده شده است. تمدن حصار همان تمدنی است که نام آن از این دوره تپه حصار گرفته شده است و ارتباطی با طبقات بعدی تپه حصار ندارد. تمدن حصار نشان دهنده تمدن سفال نخودی رنگ در این منطقه می باشد. در ساخت خانه های آن از نظم خاصی استفاده نشده و نقشه تعیینی نیز ندارند.

حصار دو

زندگی برای سال های کوتاهی در حصار دو جریان داشته و در این لایه سفال خاکستری رنگ و با پایه بلند و لبه هموار و کف صاف مشاهده می گردد. آثار این دو دوره با یکدیگر شباهت هایی دارد و اما کاملا با یکدیگر متفاوت هستند. در این دوره خانه ها اکثرا چهار گوش ساخته شده و یک اتاق مرکزی به عنوان آشپزخانه یا اتاق نشیمن مشاهده می گردد. اتاق دیگر بدون رعایت کردن نظم تعیینی در اطراف آن ساخته شده اند.

حصار سه

درباره تاریخ این دوران نظریه های متفاوتی وجود دارد بعضی آن را متعلق به دوران دوران آکاد در بین النهرین می دانند اما گروهی دیگر می گویند قدمت این طبقه نمی تواند قدیمی تر از 2000 سال پیش از میلاد باشد. آثار در این دوران دچار تحول عظیمی شده اند و ساختمان سوخته نیز متعلق به این دوران می باشد.

سرگذشت مردم منطقه

ساکنان هزاره چهارم قبل از میلاد مسیح در این منطقه به ساخت اشیا سفالی می پرداختند و با ساخت چرخ سفال گری و قالب گیری در صنایع فلزی دگرگونی را در این صنعت ایجاد کردند. سبک ساخت بعضى اشیاء نیز از تمدن چشمه على به تمدن حصار ادامه یافت اما روى هم رفته عوامل و عناصر جدیدى نیز در این تمدن نمایان شده که قبلا وجود نداشته است؛ به خصوص در صنعت سفال تغییرات کلى در این دوران مشاهده مى گردد. در جهت تهران به مشهد می توان این منطقه را دید که شاهراه جاده ابریشم نیز از آن عبور می نموده است.

در کاوش های انجام شده به وسیله اشمت تعیین شد یکی از معروف ترین بناهای تپه حصار در پشت خط راه آهن امروزی واقع شده است. این ساختمان را می توان مهم ترین بخش حصار دانست که بر اثر به آتش کشیده شدن از میان رفته است و تعیین نیست به وسیله حمله کدام یک از مهاجمان از میان رفته است. در کاوش های اشمیت در این ساختمان مقادیر فراوانی اشیای طلایی، نقره ای، سربی و انواع زیادی مهرها به همراه 11جسد سوخته مچاله شده و صدها پیکان سنگی به دست آمده که نشان از یک جنگ خونین دارد.

آنالیز ها همچنان نشان می دهد که تپه حصار دارای یک منطقه صنعتی بوده است. این منطقه چنان آلودگی ایجاد نموده بود که آثار آن تا 100 متر دورتر نیز قابل مشاهده است. در اواسط این دوره صنعت فلزسازى نیز با پیشرفت شگرفی روبرو شد. بشر توانست که مس را ذوب کند و براى کاربردهای مختلف قالب گیرى کند و این قسمت از ایران در این وقت وارد عصر مس شد و مورد استفاده این فلز را در این ناحیه بسیار زیاد دیده می گردد. قبرهاى مسى تقریبا به کلى جایگزین ادوات سنگى دوران هاى قبلى شد و چاقوها و قلم هاى مسى زیادی ساخته شد و انواع مختلف سوزن ها و درفش هاى مسى باعث از بین رفتن سوزن ها و درفش هاى استخوانى گردی سابق شد.

به طور کلی می توان چنین گفت که مردم در آن موقع از زندگی آرامی برخوردار بودند چرا که اسلحه های زیادی در آن به جا نمانده است. از دیگر ویژگی های مردم این منطقه این است که مردگان خود را به نحوی دفن می کردند که پاهایشان به رو به سمت غروب خورشید داشته باشد و به نحوی می توان گفت خورشید نماد ارزشمندی برای آن ها بوده است. علاوه بر این هنگام دفن آن ها اشیا زیادی را نیز همراهشان به خاک می سپردند. زنان و مردان دارای گردنبند بودند و کمربندهایی ساخته شده از مهره ها نیز همراهشان بود. زن ها از دستبند و پابند و مردها بیشتر از کمربند استفاده مى کردند. سنجاق نیز از لوازم آرایش زن ها بود. مردان و زنان از لحاظ اشیاء گذارده شده در قبر یکسان بوده و بین زنان و مردان از لحاظ حقوق اجتماعى تفاوتى وجود نداشته است.

فرهنگ حصار با هجوم اقوام بیگانه از سمت شرق نابود شده است و فقط در شاه تپه و تورنگ تپه ادامه پیدا می نماید. حدود 1900 پیش از میلاد را می توان سرانجام فرهنگ حصار به شمار آورد. در دوره بعدی سفال نارنجی جایگزین سفال حصار می گردد.